سوره قیامت

نامگذاری سوره قیامت

این سوره را سوره قیامت یا سوره لااُقسِمُ نامیده‌اند. این دو نام از آیه اول گرفته شده است که خداوند در آن به روز قیامت سوگند یاد می‌کند.

ترتیب و محل نزول

سوره قیامت جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، سی و یکمین سوره‌ای است که بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) نازل شده است.

این سوره در چینش کنونی مُصحَف، هفتاد و پنجمین سوره است و در جزء ۲۹ قرآن جای دارد.
 

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

سوره قیامت ۴۰ آیه، ۱۶۴ کلمه و ۶۷۶ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مُفَصَّلات (دارای آیات کوتاه) است.
 

آیات مشهور

آیات مشهور این سوره شامل:
 

«أَیَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَلَّن نَّجْمَعَ عِظَامَهُ بَلَىٰ قَادِرِ‌ینَ عَلَىٰ أَن نُّسَوِّیَ بَنَانَهُ» (آیه ۳ـ۴)

ترجمه: آیا انسان مى‌پندارد که هرگز استخوان‌ هاى او را جمع نخواهیم کرد؟! آرى قادریم که (حتى خطوط سر) انگشتان او را موزون و مرتّب کنیم.
 

بنابر روایات، این آیات هنگامی نازل شدند که یکی از همسایگان پیامبر(صلی الله علیه و آله) از روز قیامت سؤال کرد و گفت چگونه خداوند استخوان‌های مردگان را جمع می‌کند و [در آخرت] دوباره انسان را می‌آفریند. قرآن در پاسخ به این انکار می‌گوید خداوند نه تنها استخوان‌ها، بلکه قادر است سرانگشتان را بازسازی کند.

گفته شده است این آیات اشاره لطیفی به اثر انگشت و شناسایی هر فرد با سرانگشتانش دارد. امروزه مسئله «انگشت‌نگاری» کاملا علمی شده و دانشمندان ثابت کرده‌اند کمتر کسی یافت می‌شود که اثر انگشتش با دیگری یکی باشد.
 

لَا تُحَرِّ‌کْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَقُرْ‌آنَهُ (آیه ۱۶ـ۱۷)

ترجمه: (ای پیامبر) زبانت را بخاطر عجله براى خواندن آن (قرآن‌) حرکت مده، چرا که جمع‌کردن و خواندن آن بر عهده ماست.

در روایات آمده است پیامبر به سبب عشق و علاقه‌اش به دریافت و حفظ قرآن، در هنگام دریافت وحی، آن را با عجله تکرار می‌کرد؛ پس آیات بالا نازل شد.

اما در تفسیری دیگر آمده است پیامبر پیش از تمام شدن وحی، آن را جلو جلو می‌خواند و این نشان می‌دهد قرآن پیش از آن یک بار به صورت دفعی بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) نازل شده بود.

در پاسخ به این شُبهه که فقط معانی قرآن از طرف خداوند است نه الفاظ آن، به آیات بالا و واژه «قرآنه» استدلال شده است اینکه «قرآنه» به معنای خواندن است و صریحا بر این دلالت دارد که الفاظ قرآن نیز از طرف خداوند است نه کس دیگری.

رسول خدا صلی الله علیه و اله وسلم در فضیلت این سوره فرمودند: هر کس سوره قیامت را قرائت کند در روز قیامت من و جبرئیل شهادت می دهیم که اوبه قیامت ایمان داشته است و در حالی وارد محشر می شود که چهره اش درخشان تر از دیگر آفریدگان خداست.

امام باقر علیه السلام نیز فرمودند: هر کس در قرائت سوره قیامه مداومت ورزد و به آیات آن عمل کند خداوند عزیز و جلیل او را به بهترین شکل با رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم محشور می کند در حالی که چهره اش شاد و خندان است تا اینکه از پل صراط و میزان بگذرد. 1


 

آثار و برکات سوره

آثار و برکات این سوره شامل:
 

1) جهت محبوب شدن

از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم روایت است: ... مداومت در خواندن این سوره باعث افزایش روزی و امنیت و محبوبیت در بین مردم می شود.
 

2) تقویت کننده عفاف و پاکدامنی

امام جعفر صادق علیه السلام فرموده اند: قرائت سوره قیامت موجب خشوع می شود و تقویت کنده عفاف و پاکدامنی و حفظ و صیانت خواهد بود.و هر کس آنرا بخواند از حاکمی نترسد و به اذن خدا در شب و روز محفوظ خواهد بود.
 

3) رفع ضعف و ناتوانی

اگر این سوره را بنویسند و آب شسته شده ان را بنوشند ضعف و ناتوانی را از بین می برد. 2
 

شأن نزول و محتوای سوره قیامه

همانگونه که از نام سوره پیدا است مباحث آن بر محور مسائل مربوط به معاد و روز قیامت دور می زند، جز چند آیه که درباره قرآن مجید و مکذبین به آن سخن می گوید، و اما بحثهائی که در مورد قیامت در این سوره آمده روی هم رفته در چهار محور است.

۱. مسائل مربوط به اشراط الساعة (حوادث عجیب و بسیار هول انگیزی که در پایان این جهان و آغاز قیامت روی می دهد).

۲. مسائل مربوط به وضع حال نیکوکاران و بدکاران در آن روز.

۳. مسائل مربوط به لحظات پر اضطراب مرگ و انتقال از این جهان به جهان دیگر.

۴. بحثهای مربوط به هدف آفرینش انسان و رابطه آن با مساله معاد.


 

داستان سوره قیامه

در تفسیر قمی در ذیل آیه (لا اقسم بالنف س اللوامه) آمده که امام فرمود نفس لوامه، نفس آدمی است که نافرمانی کرده و خدای عزوجل ملامتش فرموده.

مؤلف: انطباق این روایت با آیه شریفه روشن نیست.

و در همان کتاب در تفسیر آیه شریفه (بل یرید الانسان لیفجر امامه) آمده است که امام فرمود: گناه را مقدم می دارد و توبه را به تاخیر می اندازد و می گوید بعدا توبه می کنم.

و نیز در همان کتاب آمده که در تفسیر جمله (فاذا برق البصر) فرموده، چشم برقی می زند و دیگر نمی تواند در حدقه بگردد.

و نیز در همان کتاب در تفسیر آیه (بل الانسان علی نفسه بصیره و لو القی معاذیره) فرموده: انسان خودش می داند چه کرده هر چند عذر و بهانه بیاورد.

و در کافی به سند خود از عمر بن یزید روایت کرده که گفت: من داشتم با امام صادق علیه السلام شام می خوردم، امام آیه (بل الانسان علی نفسه بصیره و لو القی معاذیره) را تلاوت کرد، سپس فرمود: ای ابا حفص چه فایده ای دارد که انسان بر خلاف آنچه خدا از آدمی خبر دارد نزد مردم عذر و بهانه بیاورد؟ رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم بارها می فرمود: هر کس سریره ای را که دارد پنهان نگه دارد، خدای تعالی ردایی طبق آن بر ظاهر تنش می پوشاند، حال چه سریره خوب باشد و چه بد، اگر باطن و سریره خوبی داشته باشد، هر قدر هم بخواهد مردم نفهمند خدا آن را بر ملا می کند، و اگر سریره بد باشد با زنجیر هم نمی تواند آن را ببندد، و خدای تعالی آن را از باطنش به ظاهرش سرایت می دهد.

و در مجمع البیان است که عیاشی به سند خود از محمد بن مسلم از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود: این به چه کار شما می آید که اظهار خوبیها نموده بدیهای خود را پنهان بدارید، آیا جز این است که وقتی به وجدان خود مراجعه می کنید خودتان می فهمید که چنین واجد خوبیها و فاقد بدیها نیستید؟ آری حتما می یابید، چون خدای تعالی فرموده: (بل الانسان علی نفسه بصیره) وقتی باطن آدمی اصلاح شد ظاهرش نیرومند می گردد.

مؤلف: این روایت را کلینی هم در اصول کافی به سند خود از فضل ابی العباس از آن حضرت روایت کرده.

و در همان کتاب از عیاشی از زراره روایت کرده که گفت: از امام صادق علیه السلام پرسیدم: حد آن مرضی که بیمار روزه را می خورد چیست؟ در پاسخ من این آیه را تلاوت کردند: (بل الانسان علی نفسه بصیره)، و فرمودند: خود انسان بهتر می داند که چه وقت طاقتش تمام می شود، و تا چه حدی طاقت تحمل مرض و روزه را دارد.

مؤلف: این روایت را صاحب فقیه هم آورده. 3

پی نوشت:
1.www.fa.wikishia.net
2.www.beytoote.com
3.www.ommolketab.ir